« Hãy săn sóc cho người này » – Lòng trắc ẩn như hành động hiệp hành của sự chữa lành
Thưa quý anh chị em !
Bệnh hoạn là thành phần trải nghiệm của con người chúng ta. Nhưng nó có thể trở thành phi nhân nếu nó bị trải nghiệm trong sự cô đơn và trong sự bỏ rơi, nếu nó không được kèm theo những chăm sóc và lòng trắc ẩn. Khi người ta đồng hành, có thể xẩy ra là có người cảm thấy khó chịu, là người đó phải ngưng lại vì lý do yếu mệt hay trở ngại trên hành trình. Chính là ở đó và vào những lúc đó mà người ta mới nhận rõ cách thức chúng ta bước đi : nếu thực sự chúng ta cùng nhau đồng hành hay là chúng ta ở trên cùng một con đường, nhưng mỗi người lo cho phận mình, chỉ chăm lo cho những lợi ích riêng tư của mình và bỏ cho những người khác « xoay xở » tùy theo khả năng của họ. Bởi thế, trong Ngày Thế Giới Bệnh Nhân lần thứ XXXI này, ở ngay giữa một hành trình hiệp hành, tôi mời gọi quý anh chị em hãy suy ngẫm về sự kiện là chính thông qua sự mong manh và bệnh hoạn mà chúng ta có thể học tập cùng nhau bước đi theo kiểu của Thiên Chúa, Đấng là sự gần gũi, là lòng trắc ẩn và là sự dịu dàng.
Trong sách Tiên Tri Ezêkien, trong lời sấm vĩ đại làm nên một trong những điểm nổi bật của Mặc Khải, Chúa phán như thế này : « Chính Ta sẽ chăn dắt chiên của Ta, chính Ta sẽ cho chúng nằm nghỉ – sấm ngôn của Đức Chúa là Chúa Thượng. Con nào bị mất, Ta sẽ đi tìm ; con nào đi lạc, Ta sẽ đưa về. Con nào bị thương, Ta sẽ băng bó ; Con nào bệnh tật, Ta sẽ làm cho mạnh […] Ta sẽ theo lẽ chính trực mà chăn dắt chúng (Ed 34, 15-16). Kinh nghiệm đi lạc, bệnh hoạn và yếu đuối đương nhiên là thành phần hành trình của chúng ta : chúng không loại bỏ chúng ta ra khỏi dân của Thiên Chúa, trái lại, chúng đặt chúng ta vào giữa sự quan tâm của Chúa, Đấng là Cha và không muốn mất đi trên đường bất cứ một đứa nào trong con cái của Người. Như thế vấn đề là phải học Người để thực sự là một cộng đồng cùng nhau bươc đi, có khả năng không để bị lây nhiễm bởi thứ văn hóa loại bỏ.
Như quý anh chị em đã biết, Sứ Điệp Fratelli tutti đề nghị một cách đọc cập nhật dụ ngôn người Samari nhân hậu. Tôi đã chọn nó như là điểm chủ yếu, như là cột trục, để có thể ra khỏi « những bóng tối của một thế giới khép kín » và « suy nghĩ và sinh ra một thế giới cởi mở » (x. s. 56). Quả thật, có một mối liên hệ sâu sắc giữa dụ ngôn này của Chúa Giêsu và nhiều phương cách mà tình huynh đệ ngày nay bị chối bỏ. Đặc biệt, sự kiện con người bị ngược đãi và đánh cướp và bị bỏ lại bên vệ đường tượng trưng cho tình trạng mà quá nhiều anh chị em chúng ta bị bỏ rơi vào đúng lúc mà họ cần đến sự giúp đỡ nhiều nhất. Không dễ gì phân biệt được giữa những cuộc tấn công chống lại sự sống và phẩm giá của người đó xẩy ra từ những nguyên nhân tự nhiên và những tấn công, ngược lại, bị gây ra bởi những bất công và những bạo lực. Thực chất, mức độ bất bình đẳng và sự thắng thế của những lợi ích của một số người từ nay đã ảnh hưởng đến tất cả các môi trường của nhân loại, vì thế dường như khó có thể coi một sự trải nghiệm nào đó như là « tự nhiên ». Mọi đau khổ xuất hiện trong một nền « văn hóa » và ở giữa những mâu thuẫn của nó.
Tuy nhiên, điều quan trọng chính là nhận ra tình trạng cô đơn, bị bỏ rơi. Đây là một sự tàn bạo phải được vượt qua trước bất kỳ sự bất công nào khác, bởi vì – như câu chuyện dụ ngôn kể lại – chỉ cần một khoảnh khắc chú tâm, một động thái trắc ẩn trong lòng, để loại bỏ nó. Hai người qua đường, được xem như là những người chức sắc tôn giáo, nhìn thấy người bị thương nhưng không dừng chân. Người thứ ba, trái lại, một người Samari, một người bị khinh khi, đã động lòng trắc ẩn và đã săn sóc người nước ngoài này đang nằm bên vệ đường, đối xử với người đó như một người anh em. Bằng cách làm điều này, thậm chí không cần suy nghĩ, người Samari đó đã làm thay đổi mọi sự, người đó làm ra một thế giới với nhiều tình huynh đệ hơn.
Thưa quý anh chị em, chúng ta không bao giờ sẵn sàng được đối với bệnh hoạn. Và nhiều khi, chúng ta cũng không sẵn sàng để thừa nhận là chúng ta đang già đi. Chúng ta sợ hãi sự mong manh, và văn hóa thị trường tràn ngập thúc đẩy chúng ta phủ nhận nó. Không có chỗ cho sự mong manh. Và như thế điều ác, khi nó nổi lên và tấn công chúng ta, quật chúng ta ngã xuống đất. Rồi cũng có thể xẩy ra là những người khác bỏ rơi chúng ta hay dường như chúng ta cũng phải rời bỏ họ, để không trở thành gánh nặng cho họ. Như thế, sự cô đơn bắt đầu và cảm tưởng cay đắng của một sự bất công đầu độc chúng ta, bởi vì cả Trời cũng dường như đóng lại. Thật sự, chúng ta vất vả để giữ hòa thuận với Thiên Chúa, khi quan hệ với những người khác và với chính mình bị xấu đi. Đó là lý do tại sao điều quan trọng, đặc biệt là những gì liên quan đến bệnh hoạn, mà toàn thể Hội Thánh đo lường dựa theo tấm gương của Phúc Âm về Người Samari Nhân Hậu, để trở thành một « bệnh viện dã chiến » : sứ mạng của Hội Thánh quả đã được thể hiện bằng cách chăm sóc cho những người khác, đặc biệt trong những hoàn cảnh lịch sử mà chúng ta đang trải qua. Chúng ta tất cả đều dễ bị tổn thương và mong manh ; tất cả chúng ta đều cần đến sự quan tâm này với đầy lòng trắc ẩn biết dừng chân, đến gần, chăm sóc và nâng đỡ. Tình trạng của người bệnh như thế là một lời kêu gọi làm gián đoạn sự thờ ơ và kìm hãm bước chân của những người cứ bước đi như thể họ không hề có anh chị em mình vậy.
Quả vậy, Ngày Thế Giới Bệnh Nhân không chỉ mời gọi cầu nguyện và gần gũi với những người đau khổ ; đồng thời, nó nhằm đánh động dân của Thiên Chúa, những cơ quan y tế và xã hội dân sự về một cách mới mẻ để cùng nhau tiến lên. Lời tiên tri của ngôn sứ Êdêkien được viện dẫn lúc đầu chứa đựng một sự phán xét rất cứng rắn về những ưu tiên của những người đang thực thi một quyền lực kinh tế, văn hóa và cai trị trên dân chúng : « Sữa các ngươi uống, len các ngươi mặc, chiên béo tốt thì các ngươi giết, còn đàn chiên lại không lo chăn dắt. Chiên đau yếu, các ngươi không làm cho mạnh ; chiên bệnh tật, các người không chữa cho lành ; chiên bị thương, các người không băng bó ; chiên đi lạc, các ngươi không đưa về ; chiên bị mất, các người không chịu đi tìm. Các ngươi thống trị chúng một cách tàn bạo và hà khắc » (Ed 34,3-4). Lời Thiên Chúa luôn soi sáng và hợp thời. Không chỉ để tố giác, mà còn để đề xuất. Thực chất, kết luận của dụ ngôn Người Samari Nhân Hậu gợi ý cho chúng ta rằng thực thi tình huynh đệ, vốn bắt đầu bởi một cuộc gặp gỡ mặt đối mặt, có thể mở rộng ra cho một sự chăm sóc có tổ chức. Quán trọ, chủ quán, tiền bạc, lời hứa thông tin cho nhau (x. Lc 10, 34-35) : tất cả những điều đó làm chúng ta nghĩ tới thừa tác vụ của các linh mục, tới công việc của các nhân viên xã hội và y tế, tới sự dấn thân của các gia đình và các thiện nguyện viên, nhờ họ mà mỗi ngày, ở mỗi nơi trên thế giới, điều thiện đối nghịch với điều ác.
Những năm đại dịch đã làm gia tăng tình cảm biết ơn của chúng ta đối với những người đã hoạt động mỗi ngày cho sức khỏe và sự khảo cứu. Nhưng không đủ để đi ra từ một thảm kịch tập thể lớn lao đến thế bằng cách vinh danh các anh hùng. Bệnh Covid-19 đã đưa ra một thử thách nặng nề cho mạng lưới các chuyên nghiệp phục vụ sức khỏe và liên đới và đã cho thấy những giới hạn về cấu trúc của các hệ thống xã hội hiện hữu. Như thế, lòng biết ơn phải đi đôi với việc nghiên cứu tích cực các sách lược và các tài nguyên, trong mọi quốc gia, để mọi con người có sự bảo đảm tiếp cận được với sự chăm sóc cũng như quyền căn bản về sức khỏe được cam kết.
« Hãy săn sóc cho người này » (Lc 10,35) : đó là lời dặn dò của người Samari cho ông chủ quán trọ. Chúa Giêsu cũng nhắc lại lời này cho mỗi người chúng ta và, cuối cùng, giảng dạy chúng ta : « Hãy đi, và con cũng vậy, hãy làm như thế ». Như tôi đã nhấn mạnh trong Fratelli tutti, « dụ ngôn cho chúng ta thấy rằng nhờ những sáng kiến nào mà một cộng đoàn có thể được xây dựng lại nhờ vào những con người nam và nữ đã gánh lấy sự mong manh của người khác, những người không cho phép nổi lên một xã hội mang tính thải loại mà một sự gần gũi và nâng đỡ rồi phục hồi những người đang ngã quỵ dươi đất, để cho lợi ích là của chung » (s.67). Thực chất, « chúng ta được tạo dựng để được hưởng sự viên mãn, nó chỉ đạt tới trong tình yêu. Sống trong sự vô cảm trước sự đau khổ không phải là một lựa chọn có thể » (s.68).
Ngày 11 tháng 02 năm 2023 ; chúng ta hướng mắt nhìn về Thánh Địa Lộ Đức như hướng về một lời tiên tri, một bài học được ký thác cho Hội Thánh ở giữa nền văn minh hiện đại. Không phải chỉ những gì có giá trị mới có tác dụng và không phải chỉ có những ai sản xuất mới đáng kể. Những bệnh nhân ở giữa dân của thiên chúa đang bước đi với họ như lời tiên tri của một nhân loại trong đó mỗi người đều quý giá và không có ai là bị thải loại.
Tôi phó thác mỗi người trong quý anh chị em là những bệnh nhân, cho sự chuyển cầu của Đức Mẹ Maria, Mẹ là Sức Khỏe của các bệnh nhân ; quý anh chị em cũng vậy, quý anh chị em đang săn sóc họ trong gia đình, bằng việc làm, bằng khảo cứu và bằng thiện nguyện ; và quý anh chị em cam kết dệt nên những quan hệ mang tình huynh đệ cá nhân, giáo hội và dân sự. Tôi gửi đến tất cả mọi người phép lành Tòa Thánh của tôi.
Rôma, Thánh Gioan Latran, ngày 10 tháng 01 năm 2023
PHANXICÔ
Mai Khôi dịch từ bản tiếng Pháp của vatican.va
Message pour la XXXIe Journée Mondiale du Malade, 2023 | François (vatican.va)
